Կարդա բանաստեղծությունը։
Անհասկանալի բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրիր։
խոհուն-Լուր
Ցնորում֊ցնորվելը
անեզր֊անծայր, անվերջ
Սովորիր անգիր։
Մթնշաղ։ Վահան Տերյան
Ես սիրում եմ մթնշաղը նրբակերտ,
Երբ ամեն ինչ երազում է հոգու հետ,
Երբ ամեն ինչ, խորհրդավոր ու խոհուն,
Ցնորում է կապույտ մութի աշխարհում…
Չկա ոչ մի սահման դնող պայծառ շող,
Աղմուկի բեռ, մարդկային դեմք սիրտ մաշող.—
Հիվանդ սիրտդ չի՛ տրտնջում, չի՛ ցավում,
Որպես երազ մոռացումի անձավում.
Եվ թվում է, որ անեզր է ամեն ինչ —
Ու ողջ կյա՛նքդ — մի անսահման քաղցր նինջ…
2.Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: Նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխության կատարվեց:
ա) Լույս, թույն, կենդանի, տեր, մեջ, ուղի, անուրջ, կամուրջ, կատու:
բ) Ություն, բար, վոր, ակ, ել, երես, ազգի, ուկ, կից:
Լույս + երես = լուսերես (յ֊ ն սղվեց)
թույն + վոր = թունավոր (յ֊ ն սղվեց)
կենդանի + ություն = կենդանություն (ի֊ ն սղվեց)
տեր + բար = տիրաբար (ե֊ ն սղվեց դարձավ ի)
մեջ + ուկ = միջուկ (ե֊ ն սղվեց դարձավ ի)
ուղի + կից = ուղեկից (ի֊ ն սղվեց ավելացավ ե)
անուրջ + ել = անրջել (ու֊ ն սղվեց)
կամուրջ + ակ = կամրջա (կ ու֊ ն սղվեց)
կատու + ազգի = կատվազգի (ու֊ ն սղվեց)
3. Հնչյունափոխված արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց անհնչյունափոխ ձևերը և նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել:
Պատկերազարդ, բազկաթոռ, ոսկեվառ, մաքսանենգ, կաղնեփայտ, գրկել, լեռնաշղթա, պատուհան, ամառնամուտ, մարդամոտ, ժամացույց, հողագունդ, ջերմանավ, սրտապատառ, ցուցանակ, սիրառատ, գինեվաճառ, գերեվաճառ, բարեգութ, մատենագիր, լուսամուտ:
Պատկերազարդ —> պատկեր + զարդ = պատկերազար
բազկաթոռ —> բազուկ + աթոռ = բազկաթոռ (ու – ն սղվեց )
ոսկեվառ —> ոսկի + վառ = ոսկեվառ (ի – ն դարձավ ե )
մաքսանենգ —> մաքս + ա հոդակապ + նենգ = մաքսանենգ
կաղնեփայտ —> կաղին + փայտ = (ի – ն սղվել է )
գրկել —> գիրկ + ել = գրկել ( ի – ն սղվել է)
լեռնաշղթա —> լեռ + ա + շղթա = լեռնաշղթա
պատուհան –—> պատ+ու+հան
ամառնամուտ—> ամառ + մուտք = ամառնամուտ
մարդամոտ —> մարդ + մտերիմ = մարդամոտ
ժամացույց —> ժամ + ա + ցույց
հողագունդ —> հող + ա + գունդ
ջերմանավ —> ջերմ + ա + նավ
սրտապատառ —> սիրտ + ա + պատառ – ի – ն սղվել է
ցուցանակ —> ցույց + անակ – յ – ն սղվել է
սիրառատ—> սեր + առատ – ե – ն դարձել է ի
գինեվաճառ —> գինի + վաճառք – ի – ն դարձել է ե ք – ն սղվել է
գերեվաճառ —> գերի + վաճառք – ի – ն դարձել է ե, ք – ն սղվել է
բարեգութ —> բարի + գութ – ի – ն դարձել է ե
մատենագիր —> մատյան + գիր – յա — ն փոխվել է ե – ի
լուսամուտ —> լույս + ա + մուտ – յ – ն սղվել է
4.Բաղադրյալ բառեր կազմիր այնպե՛ս, որ տրված բառերի վերջին բաղադրիչները լինեն սկզբում:
Օրինակ՝
մեծամիտ — մտավոր, մտամոլոր:
Քաջասիրտ-սրտանց,սրտամկային,սրտակեր։
մանրագիր- գրություն,գրականություն,գրագետ,գրավոր։
աստղալից- լիցքավորում,լցակայան,լցոնել։
մանրախնդիր- խնդրանք,խնդրագիրք։
գեղադեմ- դիմում,դիմակահանդես,դիմորդ։
Կարդա գրաբարյան այս հատվածը, փոխադրի՛ր աշխարհաբար և տանը ձայնագրություն արա։
Արծիւ եւ նետ
Արծիւն երթայր յերկինս, եւ հարին զնա նետիւ: Եւ նա զարմացաւ, թէ ո՞վ զայս արար: Հայեցաւ եւ ետես զնետն` զփետուրն իւր եւ ասէ.
— Վա՛յ ինձ, զի յինէն է պատճառ սպանման իմոյ:
Արծիվը գնում էր երկնքով, և նրան խփեցին նետով: Եվ նա զարմացավ, թէ ո՞վ այս արեց: Նայեց և տեսավ նետն` փետուրն և ասավ.
-Վա՜յ ինձ, քանի որ ես եմ իմ սպանության պատճառը։
Բառարան
երթայր — գնում էր
յերկինս — երկնքում
հարին — խփեցին
զնա — նրան
նետիւ — նետով
արար — արեց
հայեցաւ — նայեց
ետես — տեսավ
իւր — իր
ասէ — ասում է
զի — որ, որովհետև, քանի որ